‘ร่างทรง’ ของ บรรจง ปิสัญธนะกูล ปรากฏอิทธิพลไม่โดยตรงก็โดยอ้อมของหนังอย่าง The Exorcist, The Blair Witch Project และ Paranormal Activities แต่ก็อีกนั่นแหละ วิธีการที่ผู้สร้างผสมผสานเนื้อหาที่บอกเล่าเข้ากับตำนานความเชื่อเรื่องภูตผีของภาคอีสานได้อย่างแนบแน่นเป็นอันหนึ่งอันเดียว ก็นำพาให้ตัวหนังหลุดพ้นจากความเป็นร่างทรงของหนังผีฝรั่งหรือหนังผีเกาหลีตามที่เอ่ยถึงข้างต้นอย่างลอยนวล หรือจริงๆ แล้วมันทำให้หนังมีทั้งรากเหง้าให้ยึดโยง ตลอดจนหนทางก้าวเดินที่เป็นตัวของตัวเอง

• • ไม่ว่าเจตนารมณ์ของคนทำหนังจะได้แก่อะไร คำถามที่ใหญ่โตมากๆ ของหนังและเกี่ยวข้องกับพวกเราคนดูโดยเฉพาะในห้วงปัจจุบัน ไม่ใช่เรื่อง ‘ผีมีจริงหรือไม่’ แต่พวกเราจะรับมือกับความเชื่อ ความศรัทธา (หรือจะเรียกความงมงาย?) ที่ตกทอดจากรุ่นสู่รุ่นอย่างไร สืบสาน รักษา และต่อยอด หรือโยนมันทิ้งไว้ข้างทาง
• สองสามอย่างที่สรุปได้แน่ๆ และอย่างไม่ผิดพลาดเกี่ยวกับหนังเรื่อง ‘ร่างทรง’ ผลงานสยองขวัญล่าสุดของ บรรจง ปิสัญธนะกูล ก็คือนี่ไม่ใช่หนังจําพวกที่ใครจะสามารถเอนหลังหรือนั่งไขว่ห้างดูได้อย่างสบายอารมณ์ และยิ่งเวลาผ่านพ้นไป ผู้ชมก็ตกอยู่ในสถานะไม่ต่างจากตัวละครทั้งหมดในเรื่อง คือจนตรอกและช่วยเหลือตัวเองไม่ได้มากขึ้นเรื่อยๆ

   

  อีกอย่างก็คือ ไม่ว่าเพดานสูงสุดของความไม่คาดฝันในหนังสยองขวัญไทยเคยอยู่ตรงไหนและอย่างไร หลายๆ ฉากและเหตุการณ์ในหนังของบรรจงก็พาผู้ชมไปป้วนเปี้ยนอยู่แถวๆ นั้น กระทั่งบางฉากหรือหลายฉากก็น่าจะติดตรึงความทรงจำอย่างชนิดที่ไม่หลุดลอกง่ายดาย สิ่งที่ควรระบุเพิ่มเติมก็คือ มันไม่ใช่ภาพหรือเหตุการณ์ที่เย้ายวนชวนมอง หรือว่ากันตามจริง ดีกรีความเจ็บไข้ได้ป่วยอยู่ในขั้นที่ระคายเคืองความรู้สึกอย่างหนักหน่วงรุนแรง

   

  กระนั้นก็ตาม สำหรับสาวกหนังสยองขวัญ เป็นเรื่องช่วยไม่ได้ที่ใครที่ได้ดูหนังเรื่อง ‘ร่างทรง’ แล้วจะนึกถึงหนังขึ้นหิ้งที่อยู่ก่อนหน้านั้นหลายๆ เรื่อง หากจะยกเว้น The Wailing ของนาฮงจิน ผู้ซึ่งเป็นทั้งเจ้าของเรื่องและโปรดิวเซอร์หนังเรื่อง ร่างทรง และปฏิเสธไม่ได้ว่าระหว่างหนังทั้งสองเรื่องมีหลายอย่างคล้ายคลึง

   

  หนังของบรรจงยังปรากฏอิทธิพลไม่โดยตรงก็โดยอ้อมของหนังอย่าง The Exorcist, The Blair Witch Project และ Paranormal Activities แต่ก็อีกนั่นแหละ วิธีการที่ผู้สร้างผสมผสานเนื้อหาที่บอกเล่าเข้ากับตำนานความเชื่อเรื่องภูตผีของภาคอีสานได้อย่างแนบแน่นเป็นอันหนึ่งอันเดียว ก็นำพาให้ตัวหนังหลุดพ้นจากความเป็นร่างทรงของหนังผีฝรั่งหรือหนังผีเกาหลีตามที่เอ่ยถึงข้างต้นอย่างลอยนวล หรือจริงๆ แล้วมันทำให้หนังมีทั้งรากเหง้าให้ยึดโยง ตลอดจนหนทางก้าวเดินที่เป็นตัวของตัวเอง

• ขณะที่กลวิธีการเล่าเรื่องแบบหนังสารคดีแนว Found Footage ที่คนทำหนังใช้เป็น ‘ข้ออ้าง’ ในการถ่ายทอดเรื่องทั้งหมด ซึ่งไม่ใช่ของแปลกใหม่สำหรับ พ.ศ. นี้อีกแล้ว หรือจริงๆ แล้ว มันเกือบจะพ้นยุคสมัยด้วยซ้ำ ก็กลับเป็นสไตล์การนำเสนอที่เวิร์กในแง่ที่มันทำให้เรื่องที่น่าฉงนสนเท่ห์ หรือแม้กระทั่งเหลือเชื่อกลับดูเป็นไปได้มากขึ้น หรืออย่างน้อยมันหลอมรวมโลกความเป็นจริงกับเรื่องที่เสกสรรค์ปั้นแต่งขึ้นเข้าไว้ด้วยกัน

   

  อีกทั้งท่าทีของ ‘คนทำหนังสารคดีนิรนาม’ ซึ่งรวมถึงทีมงานตากล้อง เรื่องนี้ก็ไม่ได้เริ่มต้นด้วยความเชื่อหรือไม่เชื่อเรื่องผีหรือไสยศาสตร์อย่างชนิดฟันธง ทว่าระหว่างพวกเขากับพวกเราคนดูยืนอยู่ตำแหน่งแห่งที่ใกล้เคียงกัน และนั่นคือความสงสัยใคร่รู้ในเรื่องที่หาหลักฐานหรือเหตุผลมาพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ไม่ได้

• ส่วนที่ต้องปรบมือให้ดังๆ ได้แก่กลุ่มนักแสดงหลักของหนังเรื่อง ร่างทรง ที่สวมบทบาทกันได้อย่างเป็นธรรมชาติ ทั้งศิราณี​ ญาณกิตติกานต์ ในบท น้อย แม่ผู้ซึ่งไม่ว่าสถานการณ์จะดูริบหรี่แค่ไหน เธอก็ยังหวังว่าลูกสาวจะหลุดพ้นจากวิบากกรรม สวนี อุทุมมา ในบทป้านิ่มที่ทำให้ผู้ชมเชื่ออย่างไร้ข้อกังขาว่าเธอมีองค์อยู่ในตัว และแน่นอน นริลญา กุลมงพลเพชร ในบท มิ้ง หญิงสาวที่เรือนร่างของเธออยู่ใต้บงการความเชื่อความงมงายของอะไรต่ออะไร และเป็นการแสดงที่เรียกร้องการอุทิศและทุ่มเท ขณะที่อีกส่วนที่ควรพูดถึงก็คืองานกำกับภาพที่สร้างบรรยากาศที่น่าขนพองสยองเกล้า บรรดาภาพสั่นไหวทั้งหลายก็ส่วนหนึ่ง แต่ที่โดดเด่นจริงได้แก่ช็อตเปิดของหลายๆ ฉากที่เซ็ตมู้ดและโทนได้อย่างน่าพิศวงจริงๆ

   

  หนังเรื่อง ร่างทรง จะได้รับการตอบรับจากผู้ชมบ้านเรามากน้อยแค่ไหนเป็นเรื่องที่คงทราบผลในเร็ววัน แต่ดูเหมือนหนังเรื่องนี้ไปได้สวยในหลายประเทศรอบบ้านเรา (เกาหลีใต้, ไต้หวัน, อินโดนีเซีย, สิงคโปร์) บางทีสิ่งที่เกิดขึ้นน่าจะช่วยให้ผู้กุมนโยบายทางวัฒนธรรมของประเทศตระหนักได้ว่า เวลาพูดถึงซอฟต์พาวเวอร์ อย่ามัวนึกถึงแต่เพียงแค่นาฏศิลป์ วัดวาอาราม ขนบธรรมเนียมประเพณี สถานที่ท่องเที่ยว หรืออาหารการกิน

   

  เพราะก็อย่างที่รู้กัน ผีไทยอาละวาดอย่างร้ายกาจและน่าหวาดหวั่นพรั่นพรึงในภูมิภาคนี้มาต่อเนื่องยาวนาน เว็บหนังออนไลน์

   

  ร่างทรง (2564) 

เสียง : ไทย